COVID-19 မျိုးရိုးဗီဇသစ် အိုမိုင်ခရွန် (Omicron variant) (၁၁-၁၂-၂၀၂၁)
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးက ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၂၄) ရက်နေ့မှာ ကြော်ငြာခဲ့တဲ့ B.1.1.529 ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုး မျိုးရိုးဗီဇအသစ်ကို တွေ့ရှိတဲ့ သတင်းနဲ့ နိုဝင်ဘာလ (၂၆) ရက်နေ့မှာ ကြော်ငြာခဲ့တဲ့ Omicron Variant လို့ နာမည်ပေးလိုက်ပြီဆိုတဲ့ သတင်းတွေက ကမ္ဘာကြီးကို တုန်လှုပ်သွားစေခဲ့ပါတယ်။
ဒီသတင်းဟာ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေသာမက စီးပွားရေးလောကကိုပါ ရိုက်ခတ်သွားပြီး စတော့စျေးတွေ ထိုးကျစေခဲ့လို့ ဒီကပ်ကြီးဟာ နေရာတိုင်းကို ကိုင်လှုပ်နိုင်တယ်ဆိုတာ ပိုပြီး သက်သေပြနေခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံအတော်များများက စိုးရိမ်တကြီးနဲ့ ပြည်ဝင်ခွင့်တွေကို ပိတ်လိုက်ကြလို့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေ နာလန်ပြန်ထူဖို့ကိုလည်း ပိုမိုနှောင့်နှေးစေတဲ့အကြောင်းတွေ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။
တောင်အာဖရိကနိုင်ငံမှာ နိုဝင်ဘာလအတွင်း ရောဂါဖြစ်ပွားမှုနှုန်းတွေ သိသိသာသာ ကျလာပါတယ်။ တစ်ရက်ကို ကူးစက်မှုပေါင်း (၃၀၀) ပတ်ဝန်းကျင်လောက်ပဲ တွေ့ရပါတယ်။ သို့သော် ဒီဇင်ဘာလဆန်းမှာတော့ ရုတ်တရက် တစ်ရက်ကို လူနာပေါင်း တစ်သောင်းကျော်လောက် ပြန်တက်လာပါတယ်။ ဒီအချိန်မှာ Omicron ကို တွေ့တဲ့အချိန်နဲ့ တိုက်ဆိုင်နေတော့ ကူးစက်မှုတွေက Omicron ကြောင့် အချိန်တိုအတွင်းမှာ အဆပေါင်းများစွာ တက်လာတာလားလို့ နိုင်ငံတကာကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက သံသယဖြစ်လာကြပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ယခင်က Delta variant ကူးစက်ခံထားဖူးတဲ့ လူတွေ၊ COVID-19 ကာကွယ်ဆေးထိုးထားတဲ့ သူတွေမှာပါ တစ်ကျော့ပြန်ရောဂါတွေ ပြန်ဖြစ်လာပါတယ်။ အရင်ထိုးထားတဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေက Omicron မှာ အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိ မရှိနဲ့ ကာကွယ်မှု ပေးနိုင်၊ မပေးနိုင်ကို စိုးရိမ်လာကြတယ်။
Omicron variant မှာ မျိုးရိုးဗီဇပြောင်းတဲ့နေရာ (၅၀) လောက်ရှိတဲ့အတွက် အရင် မျိုးကွဲတွေထက် ထူးခြားပြီး အသွင်ပြောင်းနိုင်ခြေ ပိုများလာပါတယ်။ လက်ရှိအသုံးပြုနေတဲ့ PCR test တွေက Omicron variant ကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ Delta လား၊ Omicron လားဆိုတာတော့ မခွဲခြားနိုင်ပါဘူး။ Antigen test တွေကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ဆဲဖြစ်ပါတယ်။
COVID-19 ကာကွယ်ဆေးတွေက အာနိသင် လျော့ကျနိုင်တယ်ဆိုပေမဲ့ ရောဂါပြင်းထန်မှုနဲ့ အသက်အန္တရာယ်ထိခိုက်မှုနည်းအောင် ရာခိုင်နှုန်း အတော်များများ ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ Virus ကို တိုက်ခိုက်တဲ့ဆေးတွေ (Antivirals: remdesivir, molnupiravir, Paxlovid)၊ အရောင်ကျဆေးတွေ (Steroids, IL-6 inhibitors) က ဆက်လက်အကျိုးရှိနေတယ်လို့ တွေ့ရှိရတယ်။
တောင်အာဖရိကက ပညာရှင်တွေရဲ့ တွေ့ရှိချက်အရ ရောဂါဖြစ်ပွားမှုနှုန်းတွေ တက်နေပေမဲ့ ဆေးရုံတက်လူနာနည်းခြင်း၊ အသည်းအသန် ကြပ်မတ်ကုသရတဲ့ လူနာနည်းခြင်း၊ အသက်ဆုံးရှုံးတဲ့ လူနာနည်းခြင်းတို့ကို တွေ့ရှိရပါတယ်။ အသက် (၃၀) နှစ်အောက် လူငယ်တွေမှာ အဖြစ်များတာတွေ့ရပါတယ်။ အသေးစိတ် သိရှိနိုင်ဖို့ကိုတော့ နိုင်ငံတကာပညာရှင်တွေက သုတေသနပြုလေ့လာနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။
ဟောင်ကောင်မှာ စတွေ့ခဲ့တဲ့ Omicron ပိုးတွေ့လူနာ (၂) ယောက်မှာ –
- တစ်ယောက်မှာ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံသား ဧည့်သည်ဖြစ်ပါတယ်။ ရောဂါလက္ခဏာမရှိဘူး၊ ပုံမှန် ခရီးသွားပြီး နိုင်ငံထဲဝင်လို့ စစ်တာဖြစ်ပါတယ်။
- နောက်တစ်ယောက်မှာ ကနေဒါနိုင်ငံသား ဧည့်သည်ဖြစ်ပါတယ်။ ရောဂါလက္ခဏာ အနည်းငယ်သာရှိပါတယ်၊
နှစ်ယောက်စလုံး ဟောင်ကောင်သို့ မရောက်မီ (၇၂) နာရီအတွင်းမှာ စစ်ထားတဲ့ PCR test မှာ Negative ဖြစ်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတွင်းရောက်ရှိပြီးမှ Omicron ပိုးကူးစက်ခံရကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရပါတယ်။
ဒါကြောင့် ယခုအခါ အချို့နိုင်ငံတွေက နိုင်ငံထဲဝင်ဖို့ PCR test ကို (၇၂) နာရီအတွင်း ကြိုစစ်ဖို့ လိုအပ်ချက်ကို (၂၄) နာရီအတွင်း စစ်ရမယ်လို့ ပြောင်းလိုက်ကြပါတယ်။ နိုင်ငံအတွင်း ရောက်ရှိပြီး (၃) ရက်ကနေ (၅) ရက်အတွင်း ထပ်စစ်ရမယ်လို့ ပိုမိုတင်းကျပ်တဲ့ စည်းကမ်းတွေ ချခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီဇင်ဘာလ (၇) ရက်နေ့အထိ စုစုပေါင်း လူဦးရေ ခြောက်သောင်းလောက် ကမ္ဘာအနှံ့အပြားမှာ ရောဂါကူးစက်ခံနေရပြီလို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့တော့ ပြည်ဝင်ခွင့် ဗီဇာတွေ ပိတ်ခြင်း၊ လာခါနီး (၂၄) နာရီ PCR test စစ်ခြင်းတွေက တကယ်ရော အကျိုးရှိရဲ့လားဆိုတဲ့ မေးခွန်းတွေရှိလာပါတယ်။
လူ့ကိုယ်ခန္ဓာထဲကို ဝင်ပြီးရောက်လာတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်မှာ –
- ပွားနိုင်သလောက်ပွားပြီး နောက်တစ်ယောက်ကို ကူးမယ်။
- လူ့ကိုယ်ခန္ဓာကို စက်ရုံလို အသုံးပြုပြီး သူ့ရဲ့ မျိုးရိုးဗီဇနဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်လေးတွေ သန်းနဲ့ ချီပြီး ထုတ်တယ်။
- လူ့ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ အပြင်ဘက်မှာ မပွားနိုင်၊ အသက်မရှင်နိုင်ပါဘူး။
RNA ဗိုင်းရပ်စ်တွေဟာ ပွားရင်း၊ မျိုးရိုးဗီဇကို ကူးရင်း မျိုးရိုးဗီဇကွဲတွေ တစ်ခုပြီး တစ်ခု ထွက်လာကြပါတယ်။
COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ်ဟာလည်း RNA ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ဖြစ်တဲ့အတွက် Alpha (B.1.1.7)၊ Beta (B.1.3.5.1)၊ Gamma (P.1)၊ Delta (B1.617.2) ဆိုပြီး မျိုးရိုးဗီဇကွဲတွေ ထွက်လာပါတယ်။ နောက်ဆုံး Delta မျိုးကွဲက အဆိုးဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ ဆေးရုံခုတင်တွေ မလောက်တော့အောင်၊ အောက်စီဂျင်တွေ ရှူစရာမရှိတော့အောင်၊ အလောင်းတွေ သင်္ဂြိုလ်ဖို့ အလျင်မမီတော့အောင် ဖြစ်ခဲ့ရပါတယ်။ COVID-19 ရောဂါ ကူးစက်ဖြစ်ပွားမှုလှိုင်းတွေဟာလည်း ပထမလှိုင်း၊ ဒုတိယလှိုင်း၊ တတိယလှိုင်း၊ စတုတ္ထလှိုင်း စသဖြင့် လှိုင်းတွေတစ်ခုပြီးတစ်ခု ပေါ်ပေါက်ဖြစ်ပွားခဲ့တာကို ကြုံတွေ့ခဲ့ကြရပါတယ်။ အခုလည်း Omicron (B.1.1.529) ဆိုပြီး COVID-19 မျိုးရိုးဗီဇကွဲအသစ်တစ်မျိုး ထပ်မံပေါ်ပေါက်လာပြန်ပါပြီ။
ဒီမျိုးကွဲတွေနဲ့ ဒီလှိုင်းလုံးတွေကို ကျော်ဖြတ်ရင်း (၂) နှစ်ပြည့်ခါနီးမှာ လူပေါင်း သန်း (၂၆၀) ကျော် ရောဂါကူးစက်ခံခဲ့ရပြီး (၅) သန်းကျော် အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရပါတယ်။ Omicron variant က သတိထပ်ပေးလိုက်တာကတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ဟာ အပြီးထွက်သွားဖို့ ရည်ရွယ်ချက်မရှိဘူး။ တွယ်ကပ်နေဖို့ ခြေလှမ်းပြင်နေပြီဆိုတာလည်း သတိပြုရပါမယ်။
အချို့ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံတွေက Omicron မျိုးကွဲပေါ်လာတာနဲ့ အရွယ်ရောက်ပြီးသူတိုင်းကို COVID-19 ကာကွယ်ဆေး တတိယအကြိမ်ထိုးဖို့၊ ပြည်သူတွေရဲ့ ကိုယ်ခံအားကို တတ်နိုင်သမျှ အမြင့်ဆုံးမြှင့်ထားဖို့ ကြိုးစားနေကြပါတယ်။ ဒီအချိန်မှာ ဖွံ့ဖြိုးမှုနောက်ကျနေတဲ့နိုင်ငံတွေက ပြည်သူတွေမှာတော့ ပထမအကြိမ်ထိုးဖို့တောင် ကာကွယ်ဆေး အလုံအလောက် မရနိုင်သေးပါဘူး။ ကွယ်ဆေးထိုးတဲ့နေရာတွေအတွက် လုံခြုံမှု မပေးနိုင်သေးပါဘူး။
COVID-19 ရောဂါ ကာကွယ်ကုသရာမှာ လူတိုင်း တန်းတူညီမျှရှိဖို့နဲ့ တရားမျှတမှုရှိဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
“လူတိုင်း မလုံခြုံသရွေ့ ဘယ်သူမှ လုံခြုံမှု မရှိနိုင်သေးဘူး” ဆိုတဲ့ ဆောင်ပုဒ်အတိုင်း –
- COVID-19 ကာကွယ်ဆေး မရတဲ့ဒေသတွေမှာ ရောဂါတွေ အဖြစ်များမယ်၊
- ဗိုင်းရပ်စ်တွေ မထိန်းနိုင်အောင် ပွားမယ်၊
- အဲဒီနေရာတွေက မျိုးရိုးဗီဇအသစ်တွေ ထွက်ပေါ်လာမယ်၊
- ကူးစက်မှုလှိုင်းတွေ ကြီးသထက်ကြီးလာမယ်၊
- ကူးစက်မှုတွေ များသထက်များလာမယ်။
ဒါကြောင့် အချို့တွေမှာ ကာကွယ်ဆေးဘယ်လောက်ပဲထိုးထားပါစေ ကာကွယ်ဆေးလွှမ်းခြုံမှု အပြည့်အဝ မရှိပါက သံသရာတစ်ပတ်လည်ပြီး ဗိုင်းရပ်စ်အသစ်နဲ့ ကပ်အသစ်ကြီး တစ်ခုလုံး အစကနေပြန်ရင်ဆိုင်ရတဲ့ အခြေအနေတွေ ရောက်သွားနိုင်ပါတယ်။
မုန်တိုင်းဟာ အချိန်တန်ရင် ပြီးပါတယ်။ အလင်းရောင်ရှိတဲ့ ရောင်နီဦးဆီ မလွဲမသွေ ရောက်ပါမယ်။ အဲဒီအချိန်ရောက်တဲ့အထိ ဇွဲရှိဖို့၊ စိတ်ရှည်ဖို့၊ ဉာဏ်နဲ့ယှဉ်ပြီး အလုပ်လုပ်နိုင်ကြဖို့၊ သံသရာခရီးသည်အချင်းချင်း စိတ်ဝမ်းမကွဲဘဲ ကူညီရိုင်းပင်းကြဖို့၊ ကျန်းမာရေးကောင်းနေဖို့ အထူးအရေးကြီးပါတယ်။
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးက အသိအမှတ်ပြုထားတဲ့ COVID-19 ကာကွယ်ဆေးတွေကို အခွင့်အရေးရတဲ့ နေရာတိုင်းမှာ လက်ရှိလမ်းညွှန်ချက်တွေအတိုင်း ထိုးကြရပါမယ်။ ပညာရှင်တွေအနေနဲ့လည်း သုတေသနအပေါ်အခြေခံထားတဲ့ လမ်းညွှန်မှုတွေအတိုင်း ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ကုသရပါမယ်။
ပြည်သူတွေအနေနဲ့ အဓိကလိုက်နာရမှာတွေကတော့ –
- အဆောက်အဦအတွင်း မလိုအပ်ဘဲ လူစုမှုတွေကို ရှောင်ပါ။
- လေဝင်လေထွက်ကောင်းအောင် စီမံပါ။
- Mask ကို စနစ်တကျ တပ်ပါ။
- လက်ကို စနစ်တကျ ဆေးပါ။
- တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး (၆) ပေအကွာမှာ ခပ်ခွာခွာနေပါ။
- လေ့ကျင့်ခန်း မှန်မှန်လုပ်ပါ။
- ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်စေတဲ့ အစားအသောက်ကို တတ်နိုင်သမျှ စားသုံးပါ။
- နေမကောင်းရင် အိမ်မှာပဲ နေပါ။ လူစုလူဝေး ရှောင်ရှားပါ။
- နှာခေါင်းတို့ဖတ်၊ အာခေါင်တို့ဖတ် စစ်လို့ရတဲ့နေရာတွေမှာ စစ်ရင်လည်း ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းတွေကို လိုက်နာပါ။
- နီးစပ်ရာဆရာဝန်တွေ၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးသူတွေနဲ့ အချိန်မဆိုင်းဘဲ တိုင်ပင်ပါ။
ပြည်သူအပေါင်း ကပ်ဘေးဒုက္ခမျိုးစုံမှ အမြန်ဆုံး လွတ်မြောက်ပြီး အရုဏ်ဦး အလင်းရောင်ဆီ စိတ်ချမ်းသာ၊ ကိုယ်ချမ်းသာနဲ့ အမြန်ဆုံး ရောက်ရှိကြပါစေ။
ကူးစက်ရောဂါဆိုင်ရာ အထူးကုဆရာဝန်ကြီးတစ်ဦး
ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန၊
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ
ထုတ်ဝေသည့်နေ့စွဲ -- ၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁
နောက်ဆုံးမွမ်းမံသည့်နေ့စွဲ --- ၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၁